Tolken vind ik echt het leukste beroep dat er is.

Vreemd hoe dingen soms kunnen gaan en hoe je na bijna 40 jaar toch dat gaat doen wat je als kind had willen doen.

Na de MMS wilde ik graag naar de Tolkenschool in Heidelberg, maar dat zat er financieel niet in. En met de MMS mocht je hier niet naar de universiteit, dus werd het een andere opleiding en een ander beroep. Maar in 1988 zag ik mijn kans schoon: via een particuliere opleider kon ik deelnemen aan de staatsexamens tolk-vertaler Engels en ziedaar: ik slaagde en ben bij de rechtbank van Rotterdam beëdigd als vertaler voor de Engelse taal. Daarna heb ik hoofdzakelijk als vertaler van octrooischriften en statuten gewerkt en slechts sporadisch getolkt.

Fast forward ± 20 jaar:

in 2009 ben ik ingeschreven in het nieuwe register voor beëdigde tolken en vertalers, heb ik mij laten beëdigen als tolk voor de Engelse taal (de oude beëdiging gold niet voor het tolkwerk) en rechtbanken beginnen mij te bellen: er staan nog maar weinig tolken Engels ingeschreven maar ik heb totaal geen ervaring bij rechtbanken. De SIGV-cursus tolken in strafzaken volgde en met dat diploma op zak begon ik in 2010 echt actief te tolken voor de rechtbank.

Tolken voor de rechtbank heeft mij altijd veel voldoening gegeven.

Strafzaken, familiezaken, jeugdzaken, GGZ: door een natuurlijke nieuwsgierigheid gedreven, zocht ik altijd wel uit wat er achter het verhaal van de dagvaarding stak. Waarom doet iemand zoiets? Hoe doe je zoiets? Wat had hij anders kunnen doen? Welke alternatieven zijn er?  En het is grappig om dan te merken dat dit tijdens een rechtszaak ook vaak gebeurt. Rechters, advocaten, officieren van justitie, zij doen dat ook. Dat merk je aan de pleidooien en het requisitoir.

Door het vooraf nadenken over alle mogelijke vragen en antwoorden en alternatieven ben je goed voorbereid. En de woordenlijsten die je hebt aangemaakt, blijven verankerd in je geheugen. Het is heerlijk om je zo te verdiepen in wat er kan gebeuren. Dat doe ik ook graag bij civiele zaken en daar leer je altijd veel van.

In al die jaren heb ik bij veel rechtszaken mogen tolken en bij lange zittingen voor de meervoudige kamer gebeurde dat heel vaak samen met een goede collega. Een fijne collega waarmee je regelmatig kunt samenwerken is heel belangrijk: samen sparren over de woordenlijsten, samen dingen uitpluizen. Ik heb mogen tolken bij moordzaken, waarvan een aantal de krant haalde. Ik heb getolkt voor familie van slachtoffers en dat is best heftig. Het is mooi om te zien dat het OM en Slachtofferhulp deze families heel goed begeleidt en hen goed voorbereidt op de gang van zaken in Nederland omdat dat vaak heel verschillend is van wat er gebeurt in hun eigen land. Het feit dat wij geen juryrechtspraak hebben, moet goed uitgelegd worden aan iemand die uit de VS komt. Er zijn hier geen spannende kruisverhoren in de rechtszaal.

Het werken voor de rechtbank / het OM heeft heel veel voldoening gegeven, maar sinds de tolkdiensten worden aanbesteed aan diverse grote bemiddelaars, ben ik gestopt met werken voor de overheid. Dat heeft gedeeltelijk te maken met de vergoeding, maar meer nog met de bemiddelaars aan wie die diensten worden gegund. Ik ben tot op zekere hoogte bereid voor een lage vergoeding te werken voor ‘de publieke zaak’ (lees: de overheid) maar dat doe ik beslist niet voor een commercieel bureau. En zoals er nu door de grote bureaus wordt omgesprongen met hoogopgeleide tolken: daar werk ik niet aan mee. En dat vind ik echt jammer.

Gelukkig zijn er in de private sector ook altijd tolken nodig: congressen, vergaderingen, trainingen, huwelijken en natuurlijk het notariaat. Veel van dat soort tolkdiensten worden aangeboden via kleine en grote bemiddelaars en dat werkt vaak goed. Een redelijke marge voor een bureau zie ik niet als probleem. We moeten allemaal leven.

Wat wel een probleem is: de 100% die sommige (grote) bureaus als marge gebruiken. Iedereen die wel eens voor een notaris tolkt en de nota van afrekening ziet, weet wat een bureau rekent voor jouw diensten. Dat is soms echt schandalig. Een paar jaar geleden heb ik daarom met een paar goede collega’s de website www.notaristolken.com gemaakt, waarop de contactgegevens van goede, ervaren notaristolken staan die rechtstreeks door notarisklerken en door particulieren benaderd kunnen worden. En inmiddels weten aardig wat notariskantoren in de randstad die website te vinden.

Dat netwerk van goede collega’s is heel belangrijk.

Collega’s die je leert kennen via diverse cursussen en via bijeenkomsten van de NGTV: het is zo waardevol. Ik ben een echte simultaantolk en zal een consecutieve tolkdienst zoveel mogelijk aan collega’s doorgeven, via een WhatsApp groep die we daar speciaal voor gemaakt hebben. We hebben onze WhatsApp-groep ‘notaristolken’ genoemd, de groep is niet te groot: 8 tolken Engels en we kennen elkaar persoonlijk. We bieden elkaar tolkdiensten aan die we niet zelf kunnen/willen doen. We overleggen ook over bepaalde probleemgevallen en hoe we iets het best kunnen vertalen. Een soort mini-intervisie. En dat is heel handig.

Rechtszaken tolken is meestal afwisselend, maar toch soms ook gewoon meer van hetzelfde en de mensen waar je voor tolkt zijn niet altijd even fris en vrolijk. En sommigen zijn ronduit onbeschoft. Dat is dan iets wat je bij een notaris zelden ziet. Daar zijn de mensen meestal vrolijk, behalve als ze een akte van verdeling moeten tekenen. Daar maakte ik laatst iemand mee die “niets meer wilde horen, geen uitleg wilde hebben, het was allemaal uit het verleden en dat wilde hij zo snel mogelijk vergeten”. Met de letterlijke vraag: “waar is het kruisje waar ik moet tekenen, ik wil hier zo snel mogelijk weg”. En dat bleef hij herhalen, wilde echt niets horen, ging niet zitten, had een pen in zijn hand: waar is dat kruisje. De notaris had er snel genoeg van en dus werd dit de kortste tolkdienst ooit: 5 minuten. 

Tolken vind ik echt het leukste beroep dat er is: iedere dag is anders. Andere situaties, vaste opdrachtgevers en eenmalige klanten. Op huisbezoek of in een grote vergaderzaal. Online of in persoon. Met toch die fijne groep van collega-tolken/vertalers waar je op terug kunt vallen en mee kunt samenwerken. In een volgend leven word ik weer tolk!