Taal & gender in het Duits (opname)

In dit webinar bespreken we de invloed van sociale veranderingen - de toenemede aandacht voor genderongelijkheid - op taal, specifiek voor het Duits. Hoe kun je ervoor zorgen dat je taalgebruik niet genderdiscriminerend is? In de laatste jaren zien we een toenemende aandacht voor dit probleem. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de aanpassing van de omroepberichten op Nederlandse treinstations: niet langer meer Dames en heren, maar Beste reizigers.

In het Duits is er al langere tijd veel aandacht voor zogeheten inclusief taalgebruik. Het oorspronkelijke doel was het vergroten van de zichtbaarheid van vrouwen in taal, bijvoorbeeld door het gebruik van zowel mannelijke als vrouwelijke beroepsnamen (bijvoorbeeld der Minister - die Ministerin) in plaats van alleen de mannelijke - zogezegd neutrale - vorm. Daarnaast zijn verschillende andere manieren van inclusief taalgebruik geïntroduceerd, zoals het gebruik van haakjes of streepjes (bijv. die Minister(innen) of Minister-innen), maar ook de fameuse 'Binnen-I' (MinisterInnen). De laatste jaren is er ook een toenemde aandacht voor inclusief taalgebruik voor non-binair geslacht, personen die zich niet als of man, of vrouw identificeren.

De groeiende aandacht voor inclusief taalgebruik laat zien dat taal de sociale veranderingen volgt. Dit proces heeft niet alleen directe invloed op bijvoorbeeld de woorden die we gebruiken, maar kan ook veranderingen in het onderliggende taalsysteem veroorzaken. In zijn promotieonderzoek aan de Universiteit van Amsterdam bestudeert de docent de indirecte invloed van sociale factoren op het taalsysteem in het Frans en het Duits. Hij kijkt daarbij naar congruentie in zogeheten partitiefconstructies (bijvoorbeeld De jongste van de studenten). Zulke constructies zijn interessant, omdat ze, wanneer ze naar een gemengde groep personen verwijzen (de studenten in het eerder genoemde voorbeeld), soms voor congruentieproblemen kunnen zorgen. De docent zal bespreken hoe deze congruentieproblemen inzicht geven in hoe sociale veranderingen kunnen leiden tot taalverandering.

Tijdens het webinar zullen de volgende drie punten aan bod komen:

1. De huidige situatie omtrent inclusief taalgebruik in het Duits en de ontwikkelingen die hiertoe geleid hebben.
2. Verschillen tussen het Duits en het Nederlands op het gebied van inclusief taalgebruik en de problemen die dat voor vertalers en tolken kan opleveren.
3. De manier waarop sociale veranderingen kunnen leiden tot veranderingen van het taalsysteem.

Leerdoelen

- Inzicht in de actuele stand van zaken omtrent inclusief taalgebruik in het Duits en de verschillen met het Nederlands.

- Inzicht in de speciale relatie tussen taal en gender en de problemen die hieruit voort kunnen komen.

- Inzicht in hoe sociale veranderingen invloed kunnen hebben op taal.

Relevantie

Inzicht in de relatie tussen taal en gender in verschillende talen kan helpen bij het vertalen van specfieke vormen van genderbewust taalgebruik van de ene in de andere taal. Bepaalde vormen van taalgebruik die in de ene taal geen problemen opleveren (denk bijvoorbeeld aan het lidwoord de in het Nederlands, dat zowel met mannelijke als metvrouwelijke woorden wordt gebruikt) kunnen bij het vertalen naar een andere taal wel tot problemen met inclusiviteit leiden (Duits heeft zowel een mannelijk (der) als een vrouwelijk lidwoord (die)).

Voertaal

Nederlands

Tijdens de lezing zullen verschillende voorbeelden uit het Duits gebruikt worden, met Nederlandse vertaling.

Leesopdracht

U ontvangt in uw KTV-account een document waarin de belangrijkste relevante taalkundige begrippen kort omschreven worden. U kunt dit document voorafgaand aan het webinar doornemen; deze begrippen zullen ook tijdens het webinar kort uitgelegd worden.

Thom Westveer is sinds 2016 promovendus Taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en daarnaast docent (Franse) taalkunde. In zijn promotieonderzoek kijkt hij naar de invloed van sociale veranderingen op de Franse en de Duitse taal. Zijn onderzoek laat zien dat de groeiende aandacht voor gendergelijkheid in taal invloed heeft op grammaticaal geslacht en congruentie, wat uiteindelijk zou kunnen leiden tot taalverandering.

Voordat hij aan zijn promotieonderzoek begon studeerde Thom Franse taal & cultuur, Duitse taal & cultuur en Taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam.

Aan deze activiteit zijn de volgende punten en kenmerken toegewezen

 

Accreditatie

 

Competenties

Linguïstische en tekstuele competentie, Vertaalcompetentie, Tolkcompetentie

Contacturen

1,00

Voorbereiding

 

Totaal

1,00

Meer informatie over bijscholingspunten vind je hier.

Details van deze opname:

U ontvangt na aankoop van de opname een link waarmee u gedurende 7 dagen de opname kunt openen en afspelen.

Duur: 00:58:56 minuten
Beschikbaarheid: 7 dagen na aankoop
Documentatie: PowerPoint als hand-out in PDF
Aantal PE: 1
Certificaat van deelname: ja, per e-mail

Hoe werkt het?
Om een opname te bekijken, heeft u een laptop/computer/tablet met een goede internetverbinding en geluid(sboxen) nodig. 
Bij opnames is het beeld van de spreker niet zichtbaar, alleen de presentatie. U ontvangt deze presentatie ook per e-mail als handout, zodat u desgewenst aantekeningen kunt maken.

'Het niveau is goed, redelijk taalkundig technisch van aard. De invloed van denkbeelden over gender werd ook goed in beeld gebracht, door middel van duidelijke voorbeelden.'

'Ik wilde me informeren over de manieren waarop gedacht wordt over gendergelijkheid weergeven in de taal. Eventuele verschillen tussen Duits en Nederlands hebben ook mijn interesse: dat is ook toegelicht.'